Адзін з іх быў прыдворным доктарам апошняга польскага караля і меў узброеную ахову з-за таго, што адкрыў акушэрскае аддзяленне. Другі лічыцца пачынальнікам унтрыполасцевай хірургіі ў Расійскай імперыі і змагаром з эпідэміямі на Міншчыне. Трэцяга называюць пачынальнікам псіхіятрыі ў Расійскай імперыі і моцна паважаным псіхіятрам у сярэдзіне XIX стагоддзя ў Санкт-Пецярбургу.
PALATNO расказвае пра трох дактароў, ураджэнцаў беларускіх зямель, якія ў свае часы змянілі медыцыну.
Змест
Пачынальнік унутрыполасцевай хірургіі, змагар з эпідэміямі. Гісторыя доктара Свянціцкага
Сігізмунд Свянціцкі нарадзіўся ў вёсцы Красцінава (цяпер Драгічынскі раён Брэсцкай вобласці) у 1837 годзе. Свянціцкі паходзіў з сям’і небагатага памешчыка. Адвучыўся ў Пінскім павятовым дваранскім вучылішчы і Мінскай гімназіі. У 1853 годзе паступіў на медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. Свянціцкі актыўна ўдзельнічаў у студэнцкім руху, з-за чаго мусіў кінуць універсітэт і вярнуцца на радзіму. Зноў працягнуць медыцынскую адукацыю ён змог толькі ў Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі.
Свянціцкі пасля вучобы адразу заняўся навуковай дзейнасцю, але Паўстанне Кастуся Каліноўскага закрыла яму гэту дарогу. Ён пайшоў на ваенную службы, быў доктарам гвардыі, удзельнічаў у франка-прускай вайне ў Чырвоным Крыжы. 1870 год змяніў жыццё Свянціцкага. Ён стаў старшым ардынатарам Мінскага ваеннага шпіталя, а яго жыццё было цалкам звязана з Беларуссю. У Мінску Свянціцкі пачаў укараняць у практыку найноўшыя на той час прынцыпы і метады: абязбольванне, антысептык, быў зацікаўлены ў пераліванні крыві. Там жа ён сканструяваў арыгінальны прыбор для лячэння пералому касцей і падскурных сасудаў.
Свянціцкі лічыцца адным з пачынальнікаў унутрыполасцевай хірургіі ў Беларусі. Таксама ён быў першым доктарам, які прымяніў хірургічныя метады лячэння ва ўмовах сельскай бальніцы.
У пачатку 1870-х гадоў на беларускіх землях здарылася эпідэмія халеры. У 1872 годзе Свянціцкі прапанаваў новыя формы барацьбы з халерай і заўважыў, што ў некаторых людзей ёсць неўспрымальнасць хваробы. Яшчэ праз некалькі гадоў доктар прапанаваў стварыць у Мінску санітарную камісію, а сам горад падзяліць на ўчасткі, каб палепшыць санітарны кантроль і абмежаваць распаўсюджванне эпідэмій.
З доктарам Свянціцкім звязана вырашэнне яшчэ адной актуальнай праблемы канца XIX стагоддзя на беларускіх землях. Справа ў тым, што амбулаторнае лячэнне існавала толькі ў Маскве ды Санкт-Пецярбургу, там лячылі земскія дактары. У астатніх гарадах Расійскай імперыі людзей абслугоўвалі прыватныя дактары, такое абслугоўванне было недаступным для бедных. Свянціцкі прапанаваў адкрыць, і гэта было зроблена ў 1879-м у Мінску, першую ў горадзе бясплатную амбулаторыю для бедных.
Сігізмунд Свянціцкі памёр у 1910 годзе ў Мінску.
ЧЫТАЙЦЕ ЯШЧЭ: Выбітныя жанчыны-доктаркі ў гісторыі Беларусі: лячылі вайскоўцаў, турэцкіх султанаў і беларусаў
Чалавек, які змяніў псіхіятрыю ў Расійскай імперыі. Гісторыя доктара Чачота
Антон Чачот нарадзіўся ў 1842 годзе ў маёнтку Днесін у Магілёўскай губерні. Пачатковую адукацыю атрымліваў на Віцебшчыне, а затым паступіў на медыцынскі факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. Падчас навучання ў Маскве Чачот моцна зацікавіўся псіхіятрыяй, таму перавёўся ў Санкт-Пецярбургскую медыка-хірургічную акадэмію. Адразу пасля заканчэння акадэміі Чачот уладкаваўся на працу ў лячэбніцу для псіхічнахворых пры папраўчай установе. З часам лячэбніцу ператварылі ў бальніцу, якая стала буйнейшай псіхіятрычнай установай Санкт-Пецярбурга. Там жа рыхтавалі дактароў-псіхіятраў і навукоўцаў.
Разам з гэтым Чачот працаваў у розных бальніцах, судовым доктарам у Санкт-Пецярбургскім акруговым судзе. Ён актыўна выступаў за пашырэнне медыцынскай адукацыі ў Расійскай імперыі, таму выкладаў на шматлікіх курсах, асабліва для жанчын пры шпіталях у Санкт-Пецярбургу. Ужо ў 1876 годзе, калі яму было 34 гады, абараніў дысертацыю на ступень доктара медыцыны. Доктарская праца Чачота стала першай працай па псіхіятрыі ў Расійскай імперыі.
Антон Чачот займаўся пытаннямі судова-медыцынскай экспертызы, вывучаў сувязь паміж будовай чэрапа і псіхікай, даследаваў уздзеянне электрычнага току на нервовую сістэму чалавека. Чачот быў адным з тых, хто распрацоўваў заканадаўства аб псіхічнахворых у Расійскай імперыі.
У 1884 годзе доктар удзельнічаў у падрыхтоўцы і правядзенні Першага з’езда псіхіятраў Расіі. У 1908 годзе Чачот дапамагаў ствараць Псіханеўралагічнага інстытута. Некаторы час ён узначальваў Санкт-Пецярбургскае таварыства дактароў і шмат гадоў працаваў там. Пасля выхаду ў адстаўку працягваў прыватную медыцынскую практыку.
Антон Чачот памёр у 1924 годзе ў Варшаве, куды пераехаў за некалькі гадоў да смерці.
Персанальны лекар апошняга польскага караля. Гісторыя доктара Чарвякоўскага
Рафал Юзаф Чарвякоўскі нарадзіўся ў ваколіцах Пінска ў 1743 годзе. Спачатку вучыўся дома, а затым у пінскай школе рымска-каталіцкага манаскага ордэна піяраў. Выкладчыкі адзначалі здольнасць Чарвякоўскага да вывучэння старажытных і замежных моў. У 1762 годзе ўступіў у піярскі ордэн і стаў манахам, а затым пераехаў ва Украіну на Валынь, дзе працаваў у піярскай аптэцы.
У 1771 годзе піярскі ордэн накіраваў Чарвякоўскага на вучобу медыцынскай навуцы ў Італію. У 1776 годзе ён абараніў дыплом доктара філасофіі і медыцыны, аднак на працяглы час заставаўся ў Еўропе: ён праходзіў медыцынскую практыку ў шпіталях Неапаля, Фларэнцыі, Падуі, Турына, Вены, Парыжа і Берліна. У гэтыя гады Чарвякоўскі вырашаў заняцца акушэрствам, а для гэтага ён быў вымушаны прасіць папу рымскага аб выхадзе з ордэна, а пазней яго вызвалілі ад духоўнага звання.
У 1779 годзе Чарвякоўскі стаў прафесарам у Ягелонскім універсітэце. Цікава, што на той час ва ўніверсітэце Кракава не выкладалі анатомію і хірургію, у якіх спецыялізаваўся Чарвякоўскі, таму доктар шмат у чым дапамог Польшчы падняць узровень медыцынскай навукі. Так, у 1780 годзе Чарвякоўскі заснаваў першую ў Рэчы Паспалітай хірургічную клініку пры ўніверсітэце.
Пры Чарвякоўскім у Кракаве ўпершыню арганізавалі анатамічны тэатр і зрабілі ўскрыццё памерлага. Там жа, у Ягелонскім універсітэце зрабілі акушэрскае аддзяленне. Перамены, што прынёс Чарвякоўскі ў жыццё Кракава ў тыя часы, узрушылі грамадскасць. Увага да доктара была вялікая, таму на некаторы час ля яго знаходзілася ўзброеная ахова.
У 1794 годзе ў Рэчы Паспалітай адбылося паўстанне пад кіраўніцтва Тадэвуша Касцюшкі. Касцюшка прызначыў Чарвякоўскага галоўным доктарам лазарэта ў Кракаве. Чарвякоўскі дапамагаў параненым з абодвух бакоў і працягваў выкладаць студэнтам ваенна-палявую медыцыну.
На працягу сваёй кар’еры пісаў навуковыя працы, а самай вялікай працай Чарвякоўскага лічыцца выданне па сістэматычнай хірургіі «Агляд хірургічных інструментаў».
Чарвякоўскага высока ацэньвалі ў Рэчы Паспалітай. Так, у 1785 годзе яго прызначылі прыдворным доктарам Станіслава Панятоўскага. У 1791 годзе яго ўзнагародзілі залатым медалём, а ў 1792-м — падаравалі шляхецтва з гербам. У Польшчы Рафала Чарвякоўскага называюць «бацькам польскай хірургіі».
Памёр у 1816 годзе ў Кракаве.