Чаму Францішка Багушэвіча называюць пачынальнікам новай беларускай літаратуры? Што новага ён падарыў пісьменнікам свайго пакалення і якую спадчыну пакінуў пасля сябе?
PALATNO расказвае пра Францішка Багушэвіча.
Жыццё Багушэвіча: паўстанцтва, следства і пісьменства
Францішак Багушэвіч нарадзіўся 21 сакавіка 1840 года ў вёсцы Свіраны (цяпер гэта тэрыторыя Літвы). Пасля нараджэння Францішка яго сям’я перабралася на Ашмяншчыну. Багушэвіч атрымаў добрую адукацыю: вучыўся ў Вільні і Пецярбургу.
Францішак Багушэвіч удзельнічаў у Паўстанні Кастуся Каліноўскага, быў паранены падчас яго. Пасля падаўлення паўстання ўцёк ва Украіну, дзе працягнуў адукацыю і стаў юрыстам.
На радзіму вярнуўся падчас амністыі ў 1883 годзе. Пасля вяртання працягваў займацца адвакацкай дзейнасцю, часта абараняў на працэсах беларускіх сялян. Напрыканцы жыцця хацеў цалкам заняцца пісьменствам.
Багушэвіч памёр 28 красавіка 1900 года ў Кушлянах, пахаваны на Ашмяншчыне ў Жупранах.
Жывая народная мова Багушэвіча
Францішак Багушэвіч стаў першым аўтарам, які свядома і мэтанакіравана выкарыстоўваў беларускую мову ў літаратурнай творчасці. Багушэвіч абараняў значнасць беларускай мовы і звяртаўся да нацыянальнай самасвядомасці беларусаў. Усё гэта пісьменнік рабіў у час, калі беларуская мова лічылася «мужыцкай» і не прызнавалася як паўнавартасная літаратурная мова.
Францішак Багушэвіч выкарыстоўваў беларускую мову ў творах, каб паказаць яе багатыя магчымасці.
Пасля Паўстання-1863, у якім Багушэвіч прымаў удзел, беларускія землі русіфікаваліся. Для Багушэвіча было важным паказаць цяжкае жыццё сялян, асудзіць несправядлівасць і сацыяльную няроўнасць. Таму для пісьменніка менавіта беларуская мова стала інструментам выказаць і нязгоду, і прыналежнасць да Беларусі.
ЧЫТАЙЦЕ ЯШЧЭ: «Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмерлі». 184 гады таму нарадзіўся Францішак Багушэвіч
Багушэвіч не толькі паказваў прыгнёт беларусаў, але заклікаў іх выкарыстоўваць сваю мову: «Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не умерлі!».
Творчасць пісьменніка натхніла наступныя пакаленні беларускіх пісьменнікаў (у тым ліку, Янку Купалу, Якуба Коласа і іншых), каб яны працягнулі развіваць беларускую культуру і літаратуру.