Больш за сто гадоў таму нарадзіўся Джордж Оруэл — майстар антыўтопіі, дзякуючы якому ў сусветнай літаратуры ёсць «1984» і «Ферма». Антыўтопіі часта паказваюць грамадства, у якім улада сканцэнтраваная ў руках невялікай групы людзей або асобы, што прыводзіць да прыгнёту і гвалту. Антыўтапічныя творы дапамагаюць зразумець небяспеку таталітарных рэжымаў і важнасць правоў чалавека.
PALATNO — пра пяцёрку антыўтопій, якія будуць не горш за знакамітыя «1984» і «Ферму».
Змест
«Мы» — Яўгеній Замяцін
Раман «Мы» лічыцца адным з першых значных антыўтопій. Ён аказаў вялікі ўплыў на пазнейшыя творы ў гэтым жанры. Яўгеній Замяцін напісаў яго ў 1920 годзе, але яго не друкавалі ў СССР да перабудовы.
У рамане апісваецца грамадства будучыні, у якой дзяржава кантралюе кожны аспект жыцця грамадзян. Галоўны герой, Д-503, расказвае пра сваё жыццё ў гэтым таталітарным грамадстве і сваю паступовую эвалюцыю да свядомасці і бунту.
У 1982 годзе выйшаў нямецкі навукова-фантастычны фільм «Мы» (ням. — Wir). Немцы адаптавалі гісторыю з рамана ў кінастужку. Аднак гэта не адзіная спроба экранізаваць раман Замяціна.
«451 градус па Фарэнгейту» — Рэй Брэдберы
Кніга Рэя Брэдберы апісвае свет, дзе кнігі знаходзяцца пад забаронай і спальваюцца «пажарнымі». Галоўны герой, Гай Мантэг, таксама працуе «пажарным». Паступова ён пачынае задумвацца пра сэнс сваёй працы і значэнні кніг.
«451 градус па Фарэнгейту» з’яўляецца магутным выказваннем супраць цэнзуры і абмежавання свабоды слова. Брэдберы вельмі любіў чытаць, аднак падчас яго жыцця адбыўся шэраг падзей, дзякуючы якім і з’явілася гэтая кніга. Напрыклад, вялікае ўражанне на Брэдберы зрабілі спальванні кніг нацыстамі ў 1930-я гады.
«451 градус па Фарэнгейту» двойчы адаптавалі для кіно. Першы фільм выйшаў у 1966 годзе пад той жа назвай, што і сама кніга. Рэжысёрам стаў Франсуа Труфо – французскі рэжысёр, адзін з заснавальнікаў знакамітай французскай новай хвалі. Другі фільм выйшаў у 2018 годзе і быў не вельмі добра ацэнены крытыкамі і гледачамі.
«Дзіўны новы свет» — Олдас Хакслі
Класічная антыўтопія Олдаса Хакслі апісвае будучыню, дзе людзі штучна ствараюцца ў адмысловых інкубатарах і выхоўваюцца ў сістэме каст, дзе няма месца для індывідуальнасці і свабоды.
У рамане падымаюць пытанні этыкі і маралі ў грамадстве, якое з’яўляецца цалкам пад кантролем.
Раман Хакслі неаднаразова экранізавалі, а самая апошняя адаптацыя выйшла на тэлебачанні пад назвай «Дзіўны новы свет». Аднак пасля аднаго сезону серыял вырашылі закрыць.
«Аповед служанкі» — Маргарэт Этвуд
Маргарэт Этвуд стварыла раман, у якім расказваецца пра грамадства будучыні. У гэтым грамадстве жанчыны пазбаўленыя сваіх правоў, іх выкарыстоўваюць як інструмент для размнажэння.
Галоўная гераіня, Фрэдава, расказвае пра сваё жыццё ў Рэспубліцы Гілеад з тэакратычным рэжымам. Гэты раман крытыкуе патрыярхальныя структуры і, адпаведна, тэакратычнае кіраванне.
У 1990 годзе «Аповед служанкі» экранізавалі, аднак найбольшы поспех меў серыял, які пачаў выходзіць у 2017 годзе. У галоўных ролях здымаліся Элізабэт Мос, Джозэф Файнс, Івон Страхоўскі.
«Чалавек, які бяжыць» — Стывен Кінг
Стывен Кінг напісаў твор пад псеўданімам Рычарда Бахмана, а ў сваіх мемуарах прызнаваўся, што напісаў кнігу ўсяго за тыдзень. Дарэчы, падзеі гэтай кнігі адбываюцца ў 2025 годзе.
У гэтым антыўтапічным творы Кінг апісвае свет, дзе бедныя людзі вымушаны ўдзельнічаць у смяротных тэлевізійных шоу, каб выжыць. Галоўны герой, Бэн Рычардс, удзельнічае ў самым небяспечным з іх — «Чалавек, які бяжыць». У ім герой павінен уцякаць ад прафесійных забойцаў і паліцыі, каб зарабіць грошы на лячэнне сваёй дачкі.
У экранізацыі кнігі за 1987 годзе ў галоўнай ролі здымаўся Арнольд Шварцэнэгер. Магчыма, што ў 2025 годзе выйдзе новая адаптацыя фільма з Гленам Паўэлам у галоўнай ролі.