Як называлі пазашлюбнае дзіця ў розных кутках Беларусі раней? А продкаў называлі дзядамі ці неяк інакш?
PALATNO пагартала лексічны атлас беларускіх народных гаворак, які ўтрымлівае сотні беларускіх слоў і выявіла, што ў многіх рэгіёнах Беларусі аднолькавыя па сэнсе словы моцна адрозніваюцца. Расказваем пра восем слоў з розных беларускіх рэгіёнаў пра сям’ю.
Пазашлюбнае дзіця
Пазашлюбных дзяцей на захадзе і поўдні беларускіх зямель нашы продкі называлі байструкамі.
На тэрыторыі сучасных Магілёўскай, Віцебскай абласцей і паўднёвай часткі Міншчыны пазашлюбных дзяцей называлі крапіўнікамі. А яшчэ на Віцебшчыне і Міншчыне распаўсюджанымі назвамі былі бансюк, багдан, бэнсь і банкарт.
На тэрыторыі Віцебскай вобласці, амаль на межах з Расіяй, было распаўсюджанае слова выбледак.
На Гомельшчыне яшчэ былі назвы бенок і баркан.
А побач з Магілёвам пазашлюбных дзяцей звалі і бязбацькавічамі.
Радня
Амаль па ўсёй тэрыторыі радню так і называлі радня. Аднак ёсць кропкавыя адрозненні.
Каля Гродна, Брэста, Гомеля сустракаецца назва свае. Гэтая назва дамінавала на тэрыторыі Мёршчыны, Шаркаўшчыны і на частках Глыбоччыны і Полаччыны.
А яшчэ была назва крэўныя. Так называлі радню кропкава на заходне-паўночнай частцы Міншчыны — там жа сустракаюцца і кропкавыя назвы свае.
Айчым
Асноўнымі адрозненнямі па назве можна раздзяліць на Заходнюю і Усходнюю Беларусь па Мінску. У Заходняй частцы краіны айчымаў так і называлі — айчымамі. А ва Усходняй — отчымамі.
На Палессі была свая назва — атчым.
На Расоншчыне айчымаў называлі войчымамі.
Пасынак
Пасынкаў так і называлі — пасынкамі. На ўсходзе Магілёўскай і Гомельскай абласцей — амаль на мяжы з Расіяй — выкарыстоўвалі назву несын.
На самым захадзе Беларусі былі словы пасерб.
На тэрыторыі Драгічынскага і Кобрынскага раёнаў сустракалася і назва сыновец.
Падчарка
Назва падчарка сустракаецца ва Усходняй Беларусі.
На тэрыторыі Заходняй Беларусі быў шэраг назваў, якія азначалі падчарку. У асноўным дамінавала слова падчарыца.
На Палессі — панчэрыца, пасэрба, падчарка, пасярбіца, дочанка.
Стрыечныя браты і сёстры
Дваюраднымі і дваюроднымі называлі кузэнаў на тэрыторыі Усходняй Беларусі. Першая дамінавала на Віцебшчыне і Магілёўшчыне. Другая — на Палессі.
Кропкава назва дваюрадныя з’яўлялася на тэрыторыі Гродзеншчыны, але там, як і на Брэстчыне, у асноўным выкарыстоўвалі — стрыечныя браты ці сёстры.
У Заходняй Беларусі была і назва збрадзеці. Яна была шырокараспаўсюджанай на Шаркаўшчыне і Глыбоччыне.
Продкі
А як жа называлі продкаў нашы продкі? Амаль па ўсёй тэрыторыі — дзяды.
На тэрыторыі Заходняй Беларусі была назва прадзяды.
Прэдкамі называлі на Палессі і Магілёўшчыне. Назва продкі была распаўсюджана на Міншчыне.
А яшчэ былі радзіцелі — так называлі продкаў на межах Віцебскай і Магілёўскай абласцей з Расіяй.
Нашчадкі
Вядомае нам слова нашчадкі раней выкарыстоўвалі на Гродзеншчыне.
У асноўным дамінавала слова патомства і патомкі.
Слова пакаленне выкарыстоўвалі ля Брэста, Гомеля і Гродна.
На Міншчыне выкарыстоўвалі словы наследнікі і наследства.
У сённяшнім Маларыцкім раёне выкарыстоўвалі слова праўнукі.
На тэрыторыі Полаччыны і Ушаччыны выкарыстоўвалі слова адроддзя.