У Музеі Берлінскай сцяны праходзіць выстава пра жанчын і Беларусь. У цэнтры ўвагі — палітзняволеныя. Гэта выстава — частка праекта «Палітвязынка», які расказвае пра тое, што адбываецца з жанчынамі, якіх пераследуюць па палітычна матываваных крымінальных справах.
PALATNO пагутарыла са стваральніцай «Палітвязанкі» Яўгеніяй Доўгай пра праект.
Змест
«Пасадзілі на самае дно жыцця — у беларускую турму»
Рэчы для выставы збіралі два месяцы. Іх перадавалі самі палітзняволеныя — тыя, хто прайшоў турму. У кожнай рэчы — свая адметная гісторыя.
— Мяне ўразіла турэмная сукенка і хустка, — расказвае Яўгенія Доўгая. — Яно такое тонкае, з паркалю, і было ўсё паношаным. Сукенка перажыла і холад, і спёку, і знясільваючую працу. Пад пахай сукенка парваная, а хустка сцёртая да дзірак. Я ведаю, што ў спёку жанчыны сябе абліваюць вадой у калоніі, і ў гэтых мокрых сукенках стаяць на пастраенні пад сонцам. Гэта сукенка шмат бачыла. І яна ружовага колеру.
У калекцыі выставы ёсць і чорныя тонкія трусы. Яны падпісаныя імем палітзняволенай — на іх вышыта імя «Кася». Яўгенія адзначае, што ў калоніі трэба падпісваць рэчы, бо яны могуць згубіцца ці іх могуць скрасці. Суразмоўца падкрэслівае, што кожная рэч для жанчыны ў калоніі — вялікая каштоўнасць.
— Аднойчы я глядзела перадачу пра жанчыну, якая збірае бялізну жанчын з ГУЛАГу. Там бялізна са «шнырамі», некалькі разоў перашытае. Тыя чорныя трусы і вышытае імя на іх — таксама шрам.
Трусікі належалі маладой студэнтцы Касі, якая трапіла на два гады ў калонію па палітычна матываванай справе. Ёй было 19 гадоў, калі арыштавалі.
— Ёй бы адзяваць прыгожую бялізну, вучыцца, вандраваць, кахаць. Але яе вырвалі несправядліва з жыцця і пасадзілі на самае дно жыцця — у беларускую турму.
@politvyazynka Приходите обязательно #выставка #prison #belarus #berlin #muzeum #палітвязынка #longlivebelarus #women #solidarity #love #grlpower #жывебеларусь
Яшчэ адзін з экспанатаў — вясельная сукенка палітзняволенай Рэгіны Лавор. У белай сукенцы яна вянчалася, а пасля пайшла ў ім на суд. Ёй прысудзілі два гады «дамашняй хіміі». Для праекта «Палітвязынка» гэта ўжо другая вясельная сукенка. Праваабаронцу Марфу Рабкову таксама затрымалі ў сукенцы, у якой яна выходзіла замуж — і ў ёй яна сядзела да першай перадачы.
Палітзняволенай Яне Арабейцы, калі яна сядзела ў СІЗА, сябры перадалі майку з вышытымі далонямі. Вышытыя далоні азначалі абдымкі. Арабейка перадала для калекцыі свой крэм для рук, рукавіцы і шапку свайго мужа Валерыя. Яна і Валерый ажаніліся ў калоніі, а шапку ён купіў у турэмнай краме, каб быць ментальна бліжэй да сваёй жонкі.
Пастаянная экспазіцыя пра палітзняволеных беларусак у цэнтры Берліна
Экспазіцыя рэчаў беларускіх палітзняволеных назаўсёды застанецца ў Музеі Берлінскай сцяны. У музеі — 50 памяшканняў: там ёсць выставы пра Украіну, Паўночную Карэю і цяпер з’явілася пра Беларусь.
Выстава стала магчымай пасля таго, як з Яўгеніяй Доўгай звязалася куратарка музея. Яна родам з Украіны, крымская татарка. 150 палітзняволеных з часова акупаванага Крыма адбываюць пакаранне ў расійскіх калоніях, 99 з іх — крымскія татары. Некаторыя з іх памерлі ў турме.
— Куратарцы была блізкая гэта тэма. Яна прапанавала зрабіць такую экспазіцыю і займалася яе арганізацыяй. Маёй задачай быў толькі збор рэчаў. Вельмі ўдзячная гэтай жанчыне, але яна прасіла не называць яе імя з мэтаў бяспекі. Мы з ёй сталі блізкімі сябрамі, — дзеліцца Яўгенія.
Палітзняволеныя жанчыны былі ўдзячныя за выставу, дзякавалі Доўгай.
— Тыя, хто бачыў выставу, былі ўражаныя тым, колькі рэчаў атрымалася сабраць. Людзі былі ўражаныя і тым, якой выстава атрымалася маштабнай.