![гісторыя жаночага абразанне, што такое жаночае абразанне, што абразаюць пры жаночым абразанні](https://palatno.media/wp-content/uploads/2024/02/1-41.webp)
Кожны год, 6 лютага, адзначаецца Міжнародны дзень нецярпімага стаўлення да аперацый на жаночых палавых органах, якія калечаць. Жаночае абразанне стала распаўсюджаным шмат стагоддзяў таму — а цяпер гэта практыка з’яўляецца незаконнай у шматлікіх краінах свету. Такія аперацыі рабілі ў Афрыцы, Азіі, Еўропе і ЗША, бо лічылася, што так жанчына будзе больш паслухмянай: такімі практыкамі спрабавалі захаваць цнатлівасць, адвучыць ад мастурбацыі і вылечыць ад істэрыі.
PALATNO расказвае доўгую гісторыю жаночага абразання: ад таго як яно з’явілася, чаму цяпер знаходзіцца пад забаронай у многіх краінах свету і якія намаганні прымаюць, каб забараніць такую практыку.
Змест
Ад старадаўніх цывілізацый у Афрыцы да гінекалагічных практык у Еўропе і ЗША
Дагэтуль дакладна невядома, адкуль з’явілася практыка жаночага абразання. Гісторыкі ўпэўненыя ў тым, што ўпершыню жаночае абразанне пачалі практыкаваць у Афрыцы яшчэ да часоў ісламу. Магчыма, першымі, хто пачаў рабіць абразанне дзяўчынкам, былі прадстаўнікі цывілізацыі Мероэ. Мероэ быў старажытным горадам і цэнтрам цывілізацыі на тэрыторыі сучаснага Судана.
Жаночае абразанне згадваецца ў надпісах у саркафагах егіпецкіх фараонаў. Археолагі, якія даследавалі муміі, не пацвярджаюць, што егіпецкіх жанчын падвяргалі гэтай практыцы. Аднак адзін з даследчыкаў Графтан Сміт, што займаўся эксгумацыяй сотняў мумій напачатку XX стагоддзя, наадварот сцвярджаў, што знаходзіў пацвярджэнні жаночаму абразанню. У выніку, адзін з тыпаў абразання, трэці, называюць фараонавым. Пра існаванне практыкі пісалі грэцкія гісторыкі.
З часам практыка жаночага абразання стала звязаная з гандлем рабамі. Гісторыкі высветлілі, што большасць рабоў, якіх везлі праз Чырвонае мора, праходзіла пра жаночае абразанне. У тыя часы абразанне было сведчаннем таго, што дзяўчыны былі цнатлівымі — далей іх прадавалі як секс-рабынь. Для пакупнікоў гэта было пацвярджэннем, што «тавар» не сапсаваны.
Лічыцца, што практыка жаночага абразання існавала і ў эпоху інкаў.
У XIX стагоддзі практыка жаночага абразання стала распаўсюджвацца ў Еўропе і ЗША. Гінеколагі рабілі абразанне жанчынам, каб лячыць іх і каб яны не мастурбіравалі. Напачатку стагоддзя англійскі доктар Роберт Томас прапанаваў выдаляць клітар, каб лячыць жанчын ад німфаманіі. У тым жа стагоддзі нямецкі доктар Карл Фердынанд фон Граф выдаліў 15-гадовай дзяўчынцы клітар, бо тая мастурбіравала. Выдаленне клітара як аперацыя праводзілася амерыканскімі хірургамі да 1960-х гадоў.
Абразанне клітару было не адзінай хірургічнай аперацыяй. Дактары выдалялі і іншыя часткі жаночых палавых органаў — гэта тлумачылася спробамі вылічыць жанчын ад той ці іншай хваробы. Для традыцыйных абрадаў абразанне тлумачылася тым, што дзяўчына пасля гэтага будзе цнатлівай і будзе займацца сексам толькі для нараджэння дзяцей.
Што гэта за працэс і што абразаюць дзяўчынкам
Практыка жаночага абразання варыятыўная. Абразанне выконвалі спецыялісты па абразанню лязом з анестэзіяй ці без яе. Звычайна ў традыцыйных грамадствах такім спецыялістам выступала жанчына, але гэтую працэдуру мог выконваць і мужчына. Вядома, што ў Егіпце і Інданезіі напачатку XXI стагоддзя абразанне рабілі прафесіянальныя дактары.
У якасці інструмента выкарыстоўвалі не стэрыльныя нож, лязо, нажніцы, шкло, абточаныя каменні і нават пазногці.
Існуе чатыры тыпы жаночага абразання.
![што выдаляюць пры жаночым абразанні, жаночае абразанне](https://palatno.media/wp-content/uploads/2024/02/3-8.webp)
Першы тып. Гэты тып апісваецца як «частковае ці поўнае выдаленне галоўкі клітара альбо клітаральнай крайняй плоці». Вельмі рэдка выдаляецца толькі клітаральная крайняя плоць, разам з ёй выдаляюць і сам клітар.
Другі тып. Пры гэтым тыпе абразання выдаляюць часткова ці цалкам малыя палавыя губы разам з клітарам і вялікімі палавымі губамі. Другі тып падраздзяляецца на тры падтыпы:
- Абразанне толькі малых палавых губ;
- Абразанне клітара і вялікіх палавых губ;
- Абразанне клітара, малых палавых і вялікіх палавых губ.
Трэці тып. Гэты тып называюць інфібуляцыяй — аперацыя на геніталіях, што стварае перашкоды для палавога акту. Пры гэтым тыпе абразання выдаляюць цалкам геніталіі. Гэты тып распаўсюджаны ў паўночнай Афрыцы. Пасля выдалення геніталіяў застаецца маленькую адтуліну на 2-3 міліметры для выхаду ўрыны і менструальнай крыві. У некаторых рэгіёнах перад палавым актам адтуліну надразаюць нажом, тое самае робяць перад родамі — затым зноў зашываюць.
Чацвёрты тып. Гэты тып уключае ў сябе ўсе шкодныя працэдуры з жаночымі геніталіямі ў немедычных мэтах. Гэта можа быць так званае сімвалічнае абразанне — надрэз клітара, альбо нанясенне рубцоў на геніталіі ці ўвядзенне рэчываў у похву. Напрыклад, некаторым дзяўчатам з васьмігадовага ўзросту ва Угандзе ўводзілі ў похву палачкі.
Як абразанне ўплывае на жыццё жанчын — псіхалагічна і фізічна
Сусветная арганізацыя аховы здароўя падкрэслівае, што жаночае абразанне не мае пацвярджэння медычнай карысці. Навукоўцы лічаць, што такія працэдуры прычыняюць дзяўчынкам і жанчынам розную шкоду, парушаюць натуральныя функцыі арганізму. Рызыкі вышэй, чым вышэй ступень цяжару нанесеных калецтваў. Дарэчы, Сусветная арганізацыя аховы здароўя і ААН лічаць, што жаночае абразанне з’яўляецца калецтвам.
Сярод кароткатэрміновых ускладненняў называюцца болі, крывацёкі, ацёкі тканін у раёне геніталіяў, інфекцыі, парушэнні мочааддзяляльнай сістэмы. Абразанне можа прывесці да смерці.
У доўгатэрміновай перспектыве — парушэнні менструальнага цыклу, болі пры палавым акце, складаныя роды, бактэрыяльны вагіноз і іншыя інфекцыі. З-за абразання ў дзяўчынак могуць пачацца псіхалагічныя праблемы: дэпрэсія, трывожнасць, посттраўматычны сіндром і іншыя.
Дзе абразанне распаўсюджанае дагэтуль?
Апошнія дадзеныя пра жаночае абразанне збіралі арганізацыі End FGM European Network, End FGM/C U.S. Network і Equality Now. Даследаванні правялі ў 92 краінах свету — з гэтых краін толькі 32 мелі дадзеныя пра распаўсюджанасць на іх тэрыторыях жаночага абразання. Большасць з гэтых краінах знаходзіцца ў Афрыцы, аднак часткова меліся дадзеныя і з Азіі. У Еўропе, ЗША і Аўстраліі жаночае абразанне працягваюць практыкаваць прадстаўнікі дыяспар.
Даступных дадзеных па жаночаму абразанню ў Беларусі не існуе. Аднак сярод суседніх краін з Беларуссю праводзілі даследаванні па колькасці дзяўчат, якія прайшлі праз такую працэдуру.
Вядома, што па даследаваннях за 2016 год, у Латвіі абразанне рабілі пяцярым дзяўчатам, у Польшчы — 207. Трэба адзначыць, што паказаная не колькасць зробленых працэдур за год, а колькасць вядомых праведзеных працэдур да 2016 года ў гэтых краінах.
Практыка жаночага абразання распаўсюджаная і ў Расіі: яго практыкуюць авары ў Дагестане, а кожны год праз працэдуру праходзяць каля паўтары тысяч дзяўчынак.
У ЗША, Канадзе, Аўстраліі, шэрагу еўрапейскіх і афрыканскіх краін уведзеная крымінальная адказнасць за правядзенне аперацый па жаночым абразанні. У Беларусі няма пакарання за правядзенне жаночага абразання. У 2022 годзе ў Расіі ўпершыню судзілі доктара за жаночае абразанне непаўналетняй: медыку прысудзілі штраф у памеры 300 долараў.
Па дадзеных ААН, кожны год можа праводзіцца па некалькі мільёнаў аперацый па жаночаму абразанню без медычных паказанняў. Кожны год, 6 лютага, па прапанове Арганізацыі Аб’яднаных Нацый праводзіцца Міжнародны дзень нецярпімага стаўлення да аперацый на жаночых палавых органах, якія калечаць.