У палымяных слоўных спрэчках патрэбна не толькі кемлівасць, але і валоданне мовай: яна паможа не толькі майстэрскі справіцца з апанентам, але і не перайсці мяжу непавагі. У Беларусі, дзе мова і спадчына глыбока пераплецены, разуменне рознага свету беларускіх кляцьбонаў і фраз вельмі важны для тых, хто хоча годна трымаць сваю пазіцыю ў спрэчцы.
PALATNO расказвае, як па-беларуску культурна сварыцца. Гэтыя фразы ўсяго інструмент для гарачых дэбатаў.
Дзясятак фраз, якія дапамогуць у спрэчцы
Ад Бога выспятка — невядома чаго! Абтрэсці прах з ног — канчаткова, назаўсёды парваць з кім-небудзь ці чым-небудзь, адрачыся. Абуць сэрца ў лапці — страціць цярпенне, раззлавацца. Аб’ядаць вушы — надакучліва прыставаць з размовамі пра адно і тое ж. Авохці мне! — выказванне здзіўлення, задавальнення, захаплення, спачування, абурэння. Адарваць гнілому цяляці хвост — зрабіць штосьці не вартае асаблівай увагі. Адарві ды кінь — нічога не варты чалавек, работнік. Адпякаць пірагі — жорстка помсціць. Ад’яда душы — назойлівы, надакучлівы чалавек. Ад’ядаць вантробы/кішкі/пячонкі — страшэнна хваляваць, даводзіць да адчаю, моцна дакучаць. Азяліць галаву — страшэнна надакучыць чым-небудзь (гаворкай, просьбай ці чымсьці іншым). Араць дарогі — гаварыць глупства. Бачыць на ражне — жадаць чалавеку смерці. Бразгаць дзвярамі — паказваць рэзкі пратэст, не дабіўшыся свайго. Браць на зы́хер — дзейнічаць самаўпэўнена, правакаваць каго-небудзь. Варона ў паўлінавых пёрах — чалавек, які марна імкнецца паказаць сябе лепшым, больш значным, чым ён ёсць на самой справе. Варыць ваду — здзекавацца з каго-небудзь, прыдзіраючыся да яго: «Пятрок спярша, як з арміі вярнуўся, любіў варыць ваду з суседа». Вешаць нос на квінту — даходзіць да моцнага адчаю, маркоціцца, сумаваць. Воленс-ноленс — незалежна ад жадання ці нежадання. Вось табе і Юр’еў дзень! — вокліч здзіўлення, расчаравання. Выдзіраць вочы — вельмі здзекліва дакараць. Выганяць матыліцу — строга ўздзейнічаць на каго-небудзь: «Ці з яго толк будзе? Чуць што — і закруціць, і пайшоў!.. Я з цябе матыліцу выганю!». Во́мегам вылазіць — кепска канчацца для каго-небудзь, не праходзіць бясследна: «Яна ж яму сёння хацела сказаць, што балаўства яго вомегам вылазіць». Вымаць душу — моцна здзекавацца з каго-небудзь, мучыць пагрозамі. ЧЫТАЙЦЕ ЯШЧЭ: Як паслаць па-беларуску. Падборка лаянак і кляцьбонаў 18+ Ад шмаравідла да самадайкі. Каханне і секс па-беларуску
Гавары з чортам з п’яным па́церы — выказванне абурэння, незадавальнення тым, з кім немагчыма весці размову, ніяк нельга дамовіцца. Гнаіць душу — доўгі час прычыняць пакуты, хваляванні. Гнуць дугі — падманваць. Голь перакатная — бедны, збяднелы ці маральна заняпалы чалавек. Даваць адлуп — рашуча аспрэчваць выказванне. Даваць ѓарту — моцна сварыцца на каго-небудзь. Даваць ды́хту — сварыцца. Даваць пы́тлю — моцна правучыць, уздзейнічаць на каго-небудзь. Даваць перуноў — гнеўна, з абурэннем пагражаць. Данайскія дарункі — каварныя паслуга з мэтай прычыніць зло. Даставаць гізунты — моцна здзекавацца, мучыць пагрозамі. Дзякуй у шапку — выказванне нязгоды з непрымальнай прапановай. Дзяўбці ў галаву — настойліва пераконваць каго-небудзь. Жаба на языку не спячэцца — вельмі балбатлівы чалавек. Жаба цыцкі дасць — хто-небудзь прападзе, згіне: «На якую трасцу ў мужыка галава на шыі? Вунь хоць бы і Лёшка Саўлюк — ніхто з яго радні не піў, а ён адбіўся ад рук, даждаўся, пакуль жаба цыцкі не дала». Жыдкі лыткі — не хапае сіл, здольнасцей зрабіць, ажыццявіць што-небудзь. Задаваць фефару — сурова распраўляцца, караць. Збівацца з тро́пу — пачынаць весці няправільны, заганны спосаб жыцця, кепска сябе паводзіць. Збіваць з панталыку — выклікаць замяшанне, разгубленасць, заблытваць. Збоку прыпёку — зусім недарэчны. Званіць у разбіты лапаць — балаболіць. Зжыўшы лета да ў маліны — выказванне нязгоды з чыім-небудзь запозненым намерам зрабіць штосьці. З душы верне — агідна, гідка, праціўна, моташна. Знайшоў сякеру пад лаўкай — выказванне іранічных адносін да каго-небудзь, яго дзеянняў ці слоў. З’ехаць з глузду — вар’яцець. Каду́к яго! — вокліч абурэння, злосці, гневу ці здзіўлення. Каб пуста было — выказванне злосці, нядобразычлівасці. Капціць неба — жыць без мэты, без карысці. Капыліць губу — крывіцца, выражаючы незадаволенасць ці злосць. Кідацца рап’ём у вочы — раптоўна накідвацца на каго-небудзь з папрокамі. Круціць катрынку — надакучліва гаварыць адно і тое ж. Лезці чорту ў зубы — ісці на што-небудзь небяспечнае для жыцця. Ліха яго! — выказванне абурэння. Лыпаць вачыма — бяссэнсава глядзець; маўчаць, не ведаючы, што сказаць. Мянціць языком — гаварыць упустую, пустасловіць. Мокрая ануча — слабавольны, бесхарактарны чалавек. Немач яго ведае! — невядома. На які ляд — навошта, для чаго. Ні к чорту не варты — вельмі дрэнны. Паказваць дулю, фігу, кукіш у кішэні — спадцішка пагражаць каму-небудзь. Пацеха з пустога меха — штосьці неверагоднае, незвычайнае. У труне бачыў — страшэнна ненавідзець каго-небудзь, жадаць яму смерці. Халера на яго — выказванне абурэння, злосці, гневу. Хоцькі-няхоцькі — насуперак жаданню, незалежна ад жадання. Хрэн у вочы — выказванне незадаволенасці, абурэння, здзіўлення. Хоць святых вынось — няма сіл цярпець, нязносна. Хоць ты гвалт крычы — склалася цяжкае, бязвыхаднае становішча. Чэмер на яго галаву — выказванне прыкрасці, абурэння. Як бот з левай нагі — вельмі, надзвычай дурны. Як лапцем па балоце — вельмі недарэчна, нетактоўна сказаць што-небудзь. Як вош на струп — настырна, назойліва. Як дзядзька ў Вільні — збянтэжана, непрывычна. Як дурань з дзвярамі — бяссэнсава, недарэчна.