Вы чытаеце:
Усё, што вам трэба ведаць пра 17 верасня 1939 года

Усё, што вам трэба ведаць пра 17 верасня 1939 года

17 верасня 1939 года, польскі паход чырвонай арміі, акупацыя заходняй беларусі

Паход Чырвонай арміі ў Заходнюю Беларусь у верасні 1939 года стаў ключавым эпізодам у гісторыі Другой сусветнай вайны. Гэта падзея не толькі змяніла лёс рэгіёна, але і вызначыла далейшы ход палітычных і сацыяльных працэсаў на тэрыторыі Беларусі. Урад СССР дзесяцігоддзямі не прызнаваў, што гэты паход быў дамоўленасцю з гітлераўскай Германіяй.

PALATNO расказвае пра важныя факты пра 17 верасня 1939 года.

Пачатак паходу

Паход Чырвонай арміі ў Заходнюю Беларусь пачаўся 17 верасня 1939 года. Гэта адбылося праз два тыдні пасля таго, як нацысцкая Германія напала на Польшчу і пачала Другую сусветную вайну. Савецкі Саюз да таго часу заставаўся нейтральным, але пасля стабілізацыі сітуацыі на франтах Савецкі Саюз уступіў у баявыя дзеянні з захаду.

Падстава для паходу

Савецкія ўлады афіцыйна абгрунтоўвалі ўвод войск неабходнасцю абароны насельніцтва, якое пражывала ў Заходняй Беларусі і Заходняй Украіне.

Паводле афіцыйных заяў Масквы, гэта было зроблена для «абароны брацкіх беларускага і ўкраінскага народаў ад польскай акупацыі». Аднак сапраўднай мэтай было ўз’яднанне гэтых тэрыторый з БССР і УССР у рамках сакрэтных пратаколаў да пакта Молатава-Рыбентропа.

Сакрэтны пратакол пакта Молатава-Рыбентропа

23 жніўня 1939 года паміж Германіяй і СССР быў падпісаны пакт аб ненападзе, вядомы як пакт Молатава-Рыбентропа. Аднак разам з асноўным дагаворам быў падпісаны сакрэтны пратакол, які прадугледжваў падзел Усходняй Еўропы на сферы ўплыву. Паводле гэтага пратакола, Заходняя Беларусь, Заходняя Украіна і краіны Балтыі апынуліся ў сферы ўплыву Савецкага Саюза, у той час як Польшча і частка Усходняй Еўропы адыходзілі да Германіі.

Савецкі Саюз афіцыйна прызнаў існаванне сакрэтных пратаколаў да Пакту Молатава-Рыбентропа 24 снежня 1989 года. У гэты дзень З’езд народных дэпутатаў СССР прыняў рэзалюцыю, якая асуджала падпісанне пакта і прызнавала сакрэтныя дамоўленасці. Гэтая рэзалюцыя адмяніла легітымнасць сакрэтных пратаколаў, якія раней доўгі час адмаўляліся савецкімі ўладамі.

іосіф сталін, пакт молатава-рыбентропа, паход чырвонай арміі ў заходнюю беларусь
Сталін і Рыбентроп у Маскве, 23 жніўня 1939 года.

Супраціўленне польскіх войск і рэакцыя мясцовага насельніцтва

На момант савецкага наступу Польшча ўжо знаходзілася ў стане фактычнага калапсу з-за нямецкай агрэсіі. Польская армія была аслаблена пасля некалькіх тыдняў вайны з Вермахтам. Польскія войскі на тэрыторыі Заходняй Беларусі не маглі арганізаваць сур’ёзнага супраціву і толькі лакальна спрабавалі змагацца з савецкімі войскамі. Аднак большасць польскіх падраздзяленняў была дэзарыентаваная і не мела зносін з галоўным камандаваннем, што рабіла іх супраціў спарадычным.

Польскіх жаўнераў і афіцэраў, якіх узялі ў палон падчас паходу Чырвонай арміі, пазней расстралялі ў Катыні. Гэтая падзея вядомая як Катынскі расстрэл.

Рэакцыя мясцовага насельніцтва на ўваход Чырвонай арміі была змяшанай. У некаторых месцах савецкіх салдат сустракалі з энтузіязмам, а ў іншых — з падазрэннем і страхам.

ЧЫТАЙЦЕ ЯШЧЭ:

 

«Уся ўлада Саветам!» Што адбывалася ў Беларусі ў першыя месяцы пасля Кастрычніцкага перавароту

 

Гістфак #11. Расціслаў Лапіцкі і антыкамуністычнае падполле ў Беларусі

 

Колькі і каму Германія заплаціла рэпарацый, і хто патрабуе грошы ў немцаў цяпер


Хуткасць наступлення і ліквідацыя польскай дзяржавы

Савецкія войскі дзейнічалі хутка і мэтанакіравана. На працягу некалькіх тыдняў яны дасягнулі ўстаноўленай у сакрэтных пратаколах лініі размежавання паміж зонамі ўплыву СССР і Германіі. Савецкія арміі займалі гарады, вёскі і ключавыя транспартныя вузлы, і ў гэты час не сустракалі значнага супраціву.

Паход Чырвонай арміі, у спалучэнні з нацысцкім наступам, прывёў да поўнага калапсу Польскай дзяржавы. Савецкія войскі занялі тэрыторыі ўсходняй Польшчы, у тым ліку Заходнюю Беларусь і Заходнюю Украіну, а польская ўлада была ліквідавана. Польскія ўрады і палітыкі альбо эмігравалі, альбо трапілі ў савецкі палон.

Інкарпарацыя Заходняй Беларусі, пачатак саветызацыі і рэпрэсій

У лістападзе 1939 года тэрыторыя Заходняй Беларусі была інкарпаравана ў склад Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. Гэтае ўз’яднанне прапагандавалася савецкімі ўладамі як акт гістарычнай справядлівасці, хоць па сутнасці гэта было далучэнне тэрыторый да савецкай імперыі.

Пасля інкарпарацыі Заходняй Беларусі ў склад БССР савецкія ўлады пачалі актыўную саветызацыю рэгіёна. Гэта ўключала ўвядзенне савецкай сістэмы кіравання, калектывізацыі, змены ў адукацыйнай сістэме і палітычнай структуры.

Адначасова пачаліся масавыя рэпрэсіі супраць прадстаўнікоў польскай эліты, вайскоўцаў, інтэлігенцыі і тых, хто ўспрымаўся як патэнцыйныя ворагі савецкага рэжыму. Тысячы людзей былі дэпартаваны ў Сібір ці загінулі ў працэсе рэпрэсій.

Вярнуцца ўгару